نکات اپیدمیولوژی گوردیس ۲ دکتر سیامک نوراللهی متخصص طب پیشگیری

نکات و اصطلاحات مهم در اپیدمیولوژی گوردیس و فرهنگ اپیدمیولوژی عبارتند از:

۱. افزایش اندازه نمونه باعث کاهش خطای تصادفی می شود و بر روی خطای منظم و سیستماتیک بی اثر است.

۲. تناقض سیمپسون: عبارت از دست احتمال تغییر جهت دادن رابطه بین دو متغیر بعد از طبقه بندی بر اساس یک متغیر دیگر.

۳. تورش برکسونی: نوعی تورش انتخاب در شرایطی که هم بیماری موردنظر و هم مواجه حفظ شده بتواند بر فرایند انتخاب نمونه اثر بگذارد. این طوری زمانی اتفاق می‌افتد که جمع مواجهه و بیماری مورد مطالعه اعتماد مراجعه فرد به بیمارستان و بستری شدنش را زیاد کند.

۴. در الگوی برهم کنش جمعی معمولاً از خطر منتسب و در الگوی ضربی از خطر نسبی استفاده می شود.

۵. گمشده در پیگیری یا ریزش: عبارت است از کاهش افراد شرکت کننده در یک مطالعه در طول زمان مطالعه.

۶. برآورد مانتل هینزل: این برآورد را می تواند به عنوان نوعی متوسط وضع شده از نسبت های شانس برای طبقاتی از نمونه در نظر گرفت که هر کدامشان از لحاظ عامل مخدوش کننده یکسان باشند این روش اثر متغیر مخدوش کننده را حذف می کند و بر اساس اندازه نمونه طبقه مربوطه وزن داده میشود.

۷. خدشه ابقایی عبارت است از خطاهایی که بعد از کوشش های ناموفق برای بی اثر نمودن آن باز هم بر روی مطالعه تاثیر می گذارد.

۸.  تورش فرصت تصمیم گیری باعث افزایش بقا به علت تشخیص زودرس در غربالگری میشود.

۹. تورش زود یابی: عبارت است از فاصله زمانی بین تشخیص از طریق شناسایی سود است توسط آزمون غربالگری و تشخیص با روش های عادی.

۱۰. نمودار انباشت: رایج ترین نوع نمودار در متا آنالیز است که اطلاعات تک تک مطالعات و برآیند نهایی آنها را به نمایش می‌گذارد. خطوط افقی در نمودار انباشت فاصله اطمینان را نشان می دهد.

۱۱. روش دلفی: عبارت است از روشی برای بهبود تصمیم گیری بر اساس ارائه پرسش ها به گروه خبرگان برای دریافت نظر کارشناسی بازنگری در سوال ها پس از دریافت پاسخ و ارائه دوباره خبرگان برای نظرخواهی دوباره.

۱۲. ضریب جینی: شاخصی از چگونگی پخش یک مجموعه از اعداد که بیشتر در زمینه اقتصاد به کار می رود رقم عددی این ضریب بین صفر و یک قرار دارد.

۱۳. اثر طرح: عبارت است از مقداری تورش در یافته های مطالعه که به طراحی پژوهش مربوط می شود.

۱۴. روش کپچر- ریکپچر: روشی برای برآورد اندازه یک جمعیت و یا قسمتی از آن با استفاده از دو یا چند منبع اطلاعاتی به ظاهر ناکامل از آن جمعیت.

۱۵. ضریب تاثیر: عبارت است از نوعی اندازه گیری از میزان تاثیر یک مقاله یا مجله از راه شمارش مواردی که مقاله یا مجله مورد نظر در مقالات پژوهشگران دیگر مورد استناد قرار گرفته است.

۱۶. خطر قابل انتساب: عبارت است از مقدار یا نسبتی از بروز یا خطر ابتلا به بیماری که می‌تواند منسوب به یک مواجهه خاص باشد.

۱۷. مغلطه اپیدمیولوژیک: در یک بررسی اکولوژیک ممکن است صفاتی را به افراد یک گروه نسبت دهیم در حالی که هریک از آنها به شکل انفرادی دارای این صفت نباشند به این شیوه مرتبط کردن صفات گروهی به تک تک افراد آن گروه به صورت مجزا مغلطه اکولوژیک گفته می شود.

۱۸. در مطالعه مورد همگروهی شاهد ها به صورت تصادفی از جمعیت هم گروهی که برنامه با آنها شروع شده انتخاب می شود.

۱۹. طرح چلیپایی مورد ها برای بررسی عوامل پیامد های حاد مثل سکته های قلبی و یا وقوع مرگ در اثر وقایع حاد در شرایطی که مواجهه زودگذر بوده و تاثیر فوری به جا گذاشته است استفاده می شود در این طرح هر یک از موارد بیماری به عنوان یک شاهد نیز برای خودش عمل می‌کند.

۲۰.نظام اطلاعات جغرافیایی: عبارت است از یک نظام اطلاعات مبتنی بر نقشه های کامپیوتری و روشهای پیشرفته مدلسازی برای تحلیل و نشان دادن اطلاعات.